Czym jest prawo autorskie?

Prawa autorskie chronią twórcę przed rozpowszechnianiem i korzystaniem z utworu bez jego wiedzy. Dają mu również szereg uprawnień, takich jak prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu czy prawo do nienaruszalności jego formy i treści. Chcesz wiedzieć, komu przysługują prawa autorskie i czym różnią się prawa osobiste od majątkowych? Przeczytaj nasz artykuł i sprawdź, co powinieneś wiedzieć.

Komu przysługuje prawo autorskie?

Zgodnie z art. 8 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, prawo autorskie przysługuje twórcy utworu, którym może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną. Utworem jest z kolei każdy przejaw działalności twórczej, który posiada indywidualny charakter, jest ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od jego wartości i sposobu wyrażenia.

Utwór może być wynikiem działalności jednej osoby lub wielu – wówczas mamy do czynienia ze współautorstwem. Współtwórcom utworu również przysługują prawa autorskie a wielkość udziału każdego ze współtwórców odpowiada wielkości wkładu, który wniósł w dane dzieło.

Zbudujemy Ci stronę, która sprzedaje. Sprawdź jak.>> 

Autorskie prawo osobiste a prawa majątkowe

Twórcy w momencie stworzenia utworu przysługują prawa osobiste i prawa majątkowe. Prawa osobiste są niezbywalne, z kolei prawa majątkowe twórca może przenieść na inny podmiot, który będzie nazywany właścicielem autorskich praw majątkowych.

Z tytułu praw autorskich twórcy przysługuje prawo do:

• autorstwa utworu

• oznaczenia utworu imieniem i nazwiskiem, pseudonimem lub udostępnieniem go anonimowo

• nienaruszalności treści i formy utworu

• rzetelnego wykorzystania utworu

• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu

• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

• żądania zaniechania działania, które może doprowadzić do naruszenia praw osobistych

• żądania usunięcia skutków naruszenia praw autorskich – twórca ma prawo żądać, aby osoba naruszająca jego prawa zrobiła wszystko, aby usunąć skutki szkodliwego działania. Jeśli naruszenie było zawinione, twórca ma prawo do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

Z tytułu autorskich praw majątkowych twórcy przysługuje prawo do:

• korzystania i rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji

• wynagrodzenia za korzystanie z utworu

• przeniesienia praw majątkowych na osoby trzecie oraz udzielenia licencji

• żądania zaniechania naruszenia praw majątkowych

• żądania usunięcia skutków naruszenia praw majątkowych

• żądania naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej, która jest równa dwukrotności lub trzykrotności stosownego wynagrodzenia

• żądania wydania uzyskanych korzyści

• żądania ogłoszenia w prasie oświadczenia lub podania do wiadomości publicznej orzeczenia sądu wydanego w danej sprawie

• żądania zapłaty przez osobę, która naruszyła prawa majątkowe, sumy pieniężnej na rzecz Funduszu Promocji Twórczości

Ile trwa ochrona praw autorskich?

Czas trwania ochrony praw autorskich jest uzależniony od rodzaju tych praw. Autorskie prawa osobiste są nieograniczone w czasie, z kolei autorskie prawa majątkowe gasną z upływem siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy utworu. W przypadku śmierci autora autorskie prawa osobiste przysługują małżonkowi, a jeśli tego nie ma – kolejno zstępnym, rodzicom i rodzeństwu.

W przypadku utworów współautorskich czas obowiązywania praw majątkowych jest liczony od daty śmierci najdłużej żyjącego współtwórcy, a w przypadku filmów – daty śmierci najpóźniej zmarłego reżysera, autora scenariusza, dialogów lub kompozytora muzyki.

Każde dzieło podlega ochronie prawnej od momentu jego ustalenia, a więc przybrania jakiejkolwiek postaci – choćby nietrwałej – jednak wywierającej efekt artystyczny. Ustaleniem utworu może być jego publiczne wyrecytowanie, wystawienie (np. obrazu w galerii sztuki), zamieszczenie w Internecie itd. 

Źródło: prawo.sejm.gov.pl