Twój biznes: pandemia i co dalej?

Jak dotąd nie zapowiada się, by stan pandemii został szybko odwołany, a obywatele zakończyli kwarantannę i powrócili do swych codziennych obowiązków. Ogólnoświatowy kryzys gospodarczy wywołany przez pochód SARS-CoV-2 powoli przetacza się przez glob i w wielu dziedzinach życia widać go już teraz. Zmienia się podejście do życia konsumentów, a przedsiębiorstwa i firmy odbierają właśnie lekcję, z której koniecznie trzeba będzie wyciągnąć nauczkę na przyszłość.

Przedsiębiorco, opracuj plan kryzysowy na przyszłość!

W sytuacji zagrożenia epidemicznego w społeczeństwie zachodzą intensywne i podyktowane emocjami zmiany zachowania, co bezpośrednio i pośrednio będzie oddziaływać na model biznesowy prowadzenia firm teraz i w nieodległej przyszłości.

Tworzeniu się nowych postaw sprzyjają m.in. długotrwała kwarantanna, zamknięcie lub zminimalizowanie działalności sklepów, lokali usługowych, instytucji nauki i kultury, obiektów sportowych, szum informacyjny związany z rozwojem epidemii, powszechne uczucie niepokoju lub lęku o przyszłość, zmniejszenie/utrata zarobków, trauma spowodowana długotrwałym stresem, odejściem najbliższych itd.

Zadaniem kadry zarządzającej firmą w takim czasie jest niezwłoczne dostrzeżenie zachodzących zmian i uelastycznienie modelu biznesowego do zmieniających się potrzeb odbiorców towarów i usług tak, by z jak najmniejszymi stratami wyjść z trudnego okresu, móc szybko odbudować potencjał przedsiębiorstwa i zabezpieczyć je w przyszłości przed podobnymi wydarzeniami. Pomoże tu m.in. prowadzenie analiz rynku, symulacji sytuacyjnych czy skorzystanie z doradztwa gospodarczego.

Potrzeby konsumentów w dobie pandemii i po jej ustaniu

Kwarantanna i konieczność fizycznego zdystansowania się od innych powodują w społeczeństwie istotną zmianę sposobu codziennego funkcjonowania oraz powstanie nowej gradacji potrzeb:

• na pierwsze miejsce wysuwa się potrzeba bezpieczeństwa swojego i najbliższych

• ograniczenie do minimum czasu spędzanego na zewnątrz oraz bezpośredniego utrzymywania więzi społecznych i zastąpienie ich domową izolacją skutkuje niezaspokojeniem potrzeby wolności i frustracją

• dom przejmuje rolę jedynego dostępnego otoczenia, zaspokojenie wyższych potrzeb odbywa się więc przez internet lub przy pomocy telefonu

• lęk o przyszłość, ciągłość pracy i zdolność do przetrwania powodują chęć odreagowania i wywołują potrzebę pozytywnych bodźców

• ze względu na znaczące ograniczenia w handlu i ryzyko zakażenia na znaczeniu tracą potrzeby posiadania i konsumowania, które zastąpione są przez oszczędność

Jak pokazują doświadczenia chińskie, po opanowaniu wzrostu zachorowań w społeczności pojawia się chęć zaspokajania dotychczas zdeprymowanych potrzeb poprzez konsumpcję w restauracjach, podróże czy udział w imprezach rozrywkowych poza domem. W miarę zwalczania ognisk epidemii rośnie poziom optymizmu, co po czasie przekłada się na utrzymanie lub nawet wzrost liczby decyzji zakupowych.

Jako, że w trakcie kwarantanny sposobność przemieszczania się i kupowania w sklepach stacjonarnych jest bardzo utrudniona, to wzrasta zainteresowanie e-handlem, usługami typu VOD i rozrywką. Wśród chętnie kupowanych towarów dominują te szeroko związane z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia – w tym maseczki ochronne, rękawiczki, środki dezynfekcyjne, prozdrowotna żywność i środki spożywcze, witaminy, preparaty i suplementy diety, urządzenia do ćwiczeń fizycznych w domu, gry, książki, artykuły rozrywkowe, ubezpieczenia i inne usługi online.

Strona internetowa wraz z obsługą. Zobacz szczegóły. >>

Przedsiębiorcy, wytwórcy, handlowcy i usługodawcy, o ile to możliwe, powinni więc na bieżąco obserwować tendencje na rynku lub skorzystać z usług konsultingowych, by móc dostarczyć artykuły pierwszej potrzeby i jednocześnie próbować utrzymać firmę w trybie pracy. Dzięki elastyczności i interwencji państwa będą mogli doczekać końca epidemii i wejść w okres odbudowy. Przewiduje się jednak, że powstałe w czasie pandemii zachowania i nawyki zakupowe będą się utrzymywać już po odwołaniu kwarantanny.

Firmy w kryzysie – wnioski na przyszłość

Kryzysowa sytuacja zawsze jest szansą na wyciągnięcie z niej konstruktywnych wniosków. Dlatego przedsiębiorcy już teraz powinni analizować szanse i oceniać stopnie ryzyka kolejnych posunięć, by móc dostosować się do bieżącej sytuacji i umieć zareagować w przyszłości w podobnych okolicznościach. By móc w przyszłości wyjść z kryzysu obronną ręką, należy:

• na bieżąco weryfikować obecne plany

• zbierać dane o zmieniających się potrzebach konsumentów

• elastycznie wdrażać strategie działań

• nie próbować zarabiać na cudzej tragedii

• zaangażować się społecznie w proces naprawczy – nie pozwolić sobie na obojętność, łagodzić skutki kryzysu stosownie do własnych możliwości, budować markę, zacieśniać i nawiązywać relacje z klientami

• dalekosiężnie planować na okres post-pandemii

Trwającą właśnie pandemię pod względem zachowań konsumenckich i ewolucji działań przedsiębiorstwa można podzielić na 4 etapy, na podstawie których powstanie plan awaryjny kluczowy do przetrwania w podobnych okolicznościach. Są to: wstrząs, akceptacja, odbudowa i nowy rozdział.

1. Wstrząs – następuje gwałtowna zmiana rzeczywistości, rozprzestrzenia się choroba, zmianie ulega organizacja pracy firmy, wprowadzane są regulacje kryzysowe, ograniczenia itp. W biznesie niezbędne są kroki w celu szybkiego zbadania i analizy potrzeb ludzi, wyrażenie gestów solidarności i pomocy, okazanie innej niż biznesowa twarzy i stworzenie sposobu na komunikację z otoczeniem. Warto jest stworzyć listę dziedzin, w której sektor prywatny może pomóc poszkodowanej społeczności, służbie zdrowia i innym instytucjom czy organizacjom walczącym z pandemią, a także listę technologii, zasobów czy możliwości, którymi przedsiębiorstwo będzie wspierać zażegnanie kryzysu lub ulżenie jego skutków.
2. Akceptacja – społeczność stopniowo oswaja się z kryzysem i zaczyna akceptować zmienione warunki życia. Biznes na tym etapie próbuje określić swoje miejsce w nowej sytuacji, przygotowuje plan wprowadzenia nowych produktów na rynek, tworzy ofertę dopasowaną do okoliczności i ułatwiającą życie, śledzi reakcję rynku na wydarzenia. Na obu etapach niezbędne jest prowadzenie działań z zakresu marketingu i promocji wzmacniających wizerunek, empatyzowanie wobec poszkodowanych i budowanie więzi z konsumentami.
3. Odbudowa – etap odbicia, gdy najgroźniejsze zagrożenie zostało już zażegnane i sytuacja powraca do normy. Następuje stopniowe uwalnianie potrzeb społeczności i okazja dla biznesu do przekonania jej do konsumpcji, odbudowy potencjału przedsiębiorstwa oraz odrobienia strat. To również moment, w którym polityka solidarnościowa, dobroczynna i marketingowo-komunikacyjna mogą zaowocować zwiększonym zainteresowaniem ofertą danej firmy, co powinno być poparte intensywnymi i przekrojowymi działaniami promocyjno-marketingowymi.
4. Nowy rozdział – okres po odwołaniu pandemii; napięcie społeczne opada, ale pod wpływem traumatyzujących doświadczeń zachowania zakupowe mogą pozostać zmienione (jak w czasie kwarantanny). Biznes rozumie zmiany i rewaloryzuje swoją ofertę sprawdzając, czy przystaje ona do nowych realiów. Do swobodnego funkcjonowania w przyszłości niezbędne jest dalsze śledzenie rynku i zachowań konsumenckich.

Opisany tu scenariusz postępowania bardziej jest zarysem i próbą podpowiedzi, niż konkretną poradą – realia dla poszczególnych branż i marek będą się oczywiście różnić. Nie pozostaje nic innego, jak życzyć wszystkim zdrowia i szczęścia w wychodzeniu z kryzysu.